वीज संकटाच्या भीतीने भारताला आयात करावा लागणार कोळसा, सात वर्षांत प्रथमच ओढवली परिस्थिती

कोळशाच्या टंचाईला तोंड देण्यासाठी केंद्र सरकारच्या मालकीची कोल इंडिया सात वर्षांत प्रथमच कोळसा आयात करणार आहे. परदेशातून आयात होणारा कोळसा राज्यांच्या आणि स्वतंत्र वीज उत्पादकांना दिला जाईल. देशातील कोळशाचा तुटवडा आणि एप्रिलमध्ये उद्भवलेल्या तीव्र वीज संकटातून धडा घेत, सरकारला आता आगाऊ पुरेसा साठा सुनिश्चित करायचा आहे. कोल इंडिया ही जगातील सर्वात मोठी कोळसा खाण कंपनी आहे. कोळसा आयात करण्याच्या उद्देशाने ऊर्जा मंत्रालयाने 28 मे रोजी सर्व प्रकल्प, केंद्र आणि राज्यांचे ऊर्जा अधिकारी, कोळसा सचिव आणि कोल इंडिया यांना पत्र पाठवले होते. कोल इंडियाला सरकारी तत्त्वावर परदेशातून कोळसा मिळेल आणि तो वीज पुरवठ्यासाठी देशांतर्गत कोळशामध्ये मिसळला जाईल, असे त्यात लिहिले आहे.पॉवर प्लांटजवळील कोळशाचा साठा अनेक वर्षांतील नीचांकी पातळीवर आहे.

2022 च्या तिसऱ्या तिमाहीत विजेच्या वाढत्या मागणीमुळे कोळशाचा तुटवडा निर्माण होऊ शकतो, त्यामुळे पुन्हा वीज संकटाची परिस्थिती निर्माण होऊ शकते, अशी भीती व्यक्त केली जात आहे. एप्रिलमध्येही अशी परिस्थिती देशाने पाहिली होती. या महिन्याच्या सुरुवातीला, केंद्राने सर्व राज्ये आणि देशांतर्गत कोळशावर आधारित वीज कंपन्यांना त्यांच्या गरजेच्या 10 टक्के कोळशाची आयात करण्यास सांगितले होते. यानंतर राज्यांनी आयातीसाठी स्वतंत्र निविदा काढण्याऐवजी केंद्र सरकारने कोल इंडिया अंतर्गत कोळसा आयात करावा, असे सुचवले. यानंतर केंद्राने हा निर्णय घेतला असून राज्यांना निविदा प्रक्रिया थांबवण्यास सांगितले आहे.

सप्टेंबरच्या तिमाहीत कोळशाचा पुरवठा 42.5 दशलक्ष टनांनी घसरण्याची भीती आहे, जी मागील संकटापेक्षा 15 टक्के अधिक असेल.
आम्ही तुम्हाला सांगूया की एप्रिलमध्ये, देशभरातील वीज प्रकल्पांना सहा वर्षांत प्रथमच कोळसा संकटाचा सामना करावा लागला. त्यामुळे कडक उन्हात अनेक तास वीज खंडित झाल्याने नागरिकांच्या अडचणीत वाढ झाली होती.
आता कोळशाचे भीषण संकट निर्माण होण्याची भीती आहे.

मार्च 2021 पर्यंत भारतात 442 कोळसा खाणी होत्या. भारताकडे जगातील पाचव्या क्रमांकाचे कोळशाचे साठे आहेत, परंतु कोळशाच्या बाबतीत हा देश चीननंतर दुसऱ्या क्रमांकावर आहे. देशातील 50 टक्क्यांहून अधिक वीज कोळशापासून तयार केली जाते.